काठमाडौँ । प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा भारतको पाँच दिवसीय राजकीय भ्रमण पूरा गरी आइतबार स्वदेश फर्किएका छन् । उनी भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको मैत्रिपूर्ण निमन्त्रणामा धर्मपत्नी तथा सांसद डा आरजु राणा देउवाका साथ उच्चस्तरीय प्रतिनिधिमण्डलको नेतृत्व गर्दै यही भदौ ७ गते भारत गएका थिए ।
स्वदेश फर्कनेक्रममा त्रिभुवन विमानस्थलको अतिविशिष्ट कक्षमा आइतबार साँझ आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा प्रधानमन्त्री देउवाले आफ्नो भारत भ्रमणले देशको शिर उँचो बनाएको बताए ।
भारतमा संविधानबारे बोलिएको प्रसङ्गको जिज्ञासामा प्रधानमन्त्री देउवाले सरकारले अघिसारेको संविधान संशोधनको प्रस्ताव मधेशी जनताको भावनालाई समेट्ने प्रयासस्वरुप संशोधन प्रक्रिया अघि बढाइएको र यही विषयलाई आफूले भारतमा प्रसंग उठाएको भन्दै भ्रमणका बेला विदेशमा के बोल्ने के नबोल्ने भन्ने कुराको आचार संहिता बन्नुपर्ने धारणा राखे ।
“के बोल्ने भनेर मैले सोधेर जाने रु केही पनि बोल्न नपाउने ? कि आचारसंहिता बन्नुपर्यो, विदेशमा केही पनि नबोल्ने ? अरुले भनेजस्तो शिर निहुरेको हैन, मैले बरु नेपालको शिर ठाडो पारेको छु,”–उनले भने ।
प्रधानमन्त्री देउवाले समग्रमा आफ्नो राजकीय भ्रमणका अवसरमा भएको उच्चस्तरीय भेटघाटबाट दुई देशका वीच विश्वासको अभिवृद्धि गर्न मद्दत पुगेको बताए ।
नेपालको सामाजिक आर्थिक विकासका लागि उर्जा, व्यापार, कनेक्टिभिटी, पर्यटनजस्ता महत्वपूर्ण क्षेत्रहरुमा सहयोग अभिबृद्धि हुनुका साथै विगतमा सहमतिमा पुगिएका ठूला आयोजनाहरुको शीघ्र एवं प्रभावकारी कार्यान्वयनका लागि सकारात्मक वातावरण बनेको उनको भनाई थियो ।
प्रधानमन्त्री देउवाले भ्रमणको मूख्य प्राथमिकता नेपाल र भारतबीचको विश्वासको आधारशिलालाई मजबुत बनाउनुका साथै विश्वास र समझदारीमा आधारित सम्बन्धलाई दुई देश र जनताको हितमा हुनेगरी अझ फराकिलो र गहिरो बनाउँदै लैजाने दिशामा सहकार्यका लागि थप पहल गर्ने उद्देश्य राखिएको बताए ।
भ्रमणका क्रममा बाढी तथा डुबानको समस्याको शीघ्र समाधान गर्न आफूले भारत सरकारसँग गम्भीरतापूर्वक कुरा राखेको स्पष्ट गर्दै प्रधानमन्त्री देउवाले सिमा क्षेत्रमा हुने बाढी तथा डुबान समस्याको दीर्घकालीन समाधानको दिशामा विज्ञहरुको समूहले संयुक्त निरीक्षण गरी तत्काल उपयुक्त उपाय अपनाउने सहमति भएको बताए ।
बाढी डुबानका विषयमा भारतको बिहार राज्यका मुख्यमन्त्रीसँग पनि कुरा राखेको उनको भनाई थियो । प्रधानमन्त्री देउवाले लामो समयदेखि अल्झिएर बसेको पञ्चेश्वर वहुउद्देश्यीय परियोजनाको विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन एक महिनाभित्र टुङ्ग्याउने सहमति भएको पनि जानकारी दिए । उक्त आयोजनाबाट नेपालले पाउने लाभलाई सुनिश्चित गर्दै यो प्रक्रियालाई टुङ्गोमा पुर्याइने उनले बताए ।
त्यसैगरी, अरुण तेस्रो र माथिल्लो कर्णाली जलविद्युत आयोजनाको कार्यान्वयनका लागि नेपाल सरकारबाट सम्झौता अनुरुपको सहजीकरणको कार्य गरिसकेको सन्दर्भमा ती आयोजनाको वित्तीय व्यवस्थापन (फाइनान्सियल क्लोजर) थपिएको समयावधिभित्र सम्पन्न गर्नुपर्ने कुरामा नेपालले जोड दिएको प्रधानमन्त्रीले बताए ।
प्रधानमन्त्री देउवाले धेरैवर्षदेखि कार्यान्वयनमा आउन नसकेको टनकपुर बाँध हेड रेगुलेटर एवं नेपाल सीमासम्म भारतले निर्माण गर्नुपर्ने लिङ्क नहरको डीपीआरलाई भारतीय पक्षबाट अन्तिम रुप दिइएको जानकारी प्राप्त भएको पनि बताए ।
भ्रमणका क्रममा दुईदेशबीच उर्जा व्यापार सम्झौताको मर्म अनुरुप यसमा अन्तर्निहित सबै पक्षहरुको कार्यान्वयनका लागि उपयुक्त उपायहरु अवलम्वन गर्दैजाने सहमति पनि भएको छ ।
व्यापार सहजीकरणका लागि यसअघि सहमति भएका व्यापार नाकाहरु कैलालीको गौरीफन्टा, बर्दियाको मुर्तिया, जटही, पिपरौन र पशुपतिनगर, सुकियापोखरीको स्तरोन्नति गरी चालु गर्ने सहमति भएको प्रधानमन्त्री देउवाले जानकारी दिए ।
नेपाली कृषि तथा औद्योगिक उत्पादनको भारतीय बजारमा सहज पहुँच बनाउन परीक्षण र प्रमाणीकरण प्रयोगशाला एवं क्वारेन्टाइन सेवा केन्द्र स्थापना गर्न दुबै पक्षले सहकार्य गर्ने सहमति पनि भएको छ ।
त्यस्तै, नेपालले उपयोग गरिरहेको पारवहन सुविधालाई थप व्यवस्थित र सहज बनाउन तेश्रो मुलुकबाट नेपाल आउने ठूलोमात्राको मालसामान तथा रेलवे सेवासम्बन्धी पत्र आदानप्रदानलाई छिट्टै टुङ्गोमा पुर्यायाउने सहमति भएको प्रधानमन्त्रीले बताए ।
प्रधानमन्त्री देउवाले नेपालमा लगानीको वातावरण बनेकोले भारतको राजनीतिक नेतृत्व र निजी क्षेत्रलाई नेपालमा लगानीका लागि आग्रह गरेको बताए । नेपालको पर्यटन क्षेत्रको विकासको सन्दर्भमा पनि महत्वपूर्ण कुराकानी भएको उनले उल्लेख गरे ।
यसका अतिरिक्त भारतको अनुदान सहयोगमा सुदूर पश्चिममा एक प्राविधिक शिक्षालय तथा तनहुँमा जीपी कोइराला श्वास प्रश्वास रोग नियन्त्रण केन्द्रको निर्माण गर्ने वारेमा सैद्धान्तिक सहमति भएको छ ।
त्यसैगरी‚ कुशीनगर–लुम्बिनी तथा बर्दिबास–बीरगंज रेलमार्ग, बीरगञ्ज–पथलैया–नारायणघाट तथा बुटवल–पोखरा सडकलाई द्रुतमार्गका रुपमा स्तरोन्नति गर्ने सहमति भएको छ ।
बाराको निजगढमा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल निर्माण गर्ने, महाकाली नदीमा पक्की पुलहरु निर्माण गर्ने, बीरगञ्ज –रक्सौलमा मैत्रीपुलको निर्माण गर्नुका साथै दोधारा चाँदनीमा सुख्खा बन्दरगाह निर्माण गर्ने पनि सहमति भएको छ ।
नेपालमा एक विशेष आर्थिक क्षेत्र निर्माण गर्ने, नयाँ १३२ केभी ट्रान्समिसन लाइन निर्माण गर्ने, बुलवल–गोरखपुर तथा लम्की–बरेली ट्रान्समिसन लाइन निर्माण गर्ने सम्बन्धमा छलफल अगाडि बढाउने सहमति भएको पनि प्रधानमन्त्रीले जानकारी दिए ।
प्रधानमन्त्री देउवाले नेपाली नम्बर प्लेटका एलपीजी बुलेटको समस्या समाधान गरिदिन भारतीय प्रधानमन्त्रीलाई अनुरोध गरेको जानकारी दिँदै विद्यमान कानून अनुसार भारतीय नम्बरका एलपीजी बुलेटले मात्र भारतमा एलपीजी ढुवानी गर्न सक्ने बारेमा अवगत गराएका थिए ।
प्रधानमन्त्री देउवाले भ्रमणका बखत भारतका प्रधानमन्त्री तथा आफूले संयुक्तरुपमा कटैया–कुशाहा तथा रक्सौल–परवानीपुर ट्रान्समिशन लाइनको उदघाटन गरेको र यसबाट नेपालले तत्काल थप १०० मेगावाट विजुली प्राप्त गर्न सक्ने बताए ।
साथै, प्रधानमन्त्री देउवाको भ्रमणकाबेला आवास, शिक्षा, स्वास्थ्य तथा साँस्कृतिक सम्पदाको पुनर्निर्माणमा भारतले प्रदान गर्ने अनुदान उपयोग गर्ने, नेपाल र भारतका गुणस्तरसम्बन्धि निकायका बीच एकअर्काको मानकलाई मान्यता दिने, लागु औषधको माग न्यूनिकरण तथा अबैध ओसार पसार नियन्त्रण गर्ने, मेची पुलको निर्माण गर्ने तथा नेपाल र भारतका चार्टर्ड एकाउन्टेन्ट् संस्थाहरुका बीच सहयोग आदानप्रदान गर्ने सम्बन्धी आठवटा समझदारीहरु आदान प्रदान भएको परराष्ट्र मन्त्रालयद्वारा जारी विज्ञप्तिमा उल्लेख छ ।
क्षेत्रीय सहयोगलाई थप प्रबद्र्घन गर्नका निमित्त सार्क र बिम्स्टेकलाई प्रभावकारी तुल्याउने सम्बन्धमा समेत समझदारी भएको प्रधानमन्त्री देउवाले उल्लेख गरे ।
त्रिभुवन विमानस्थलमा प्रधानमन्त्रीको स्वागतार्थ सभामुख ओनसरी घर्ती, उपप्रधानमन्त्रीद्वय विजयकुमार गच्छदार तथा गोपालमान श्रेष्ठ, सूचना तथा संचार मन्त्री मोहनबहादुर बस्नेतलगायत मन्त्रीगण तथा उच्च पदस्थ अधिकारीहरुको उपस्थिति थियो ।
